Trojan, znany również jako koń trojański, to jedno z najgroźniejszych złośliwych oprogramowań, jakie mogą zainfekować komputer. Jego nazwa nawiązuje do słynnej historii z mitologii greckiej – drewnianego konia, w którym ukryli się wojownicy, by zdobyć miasto Troję. W świecie cyfrowym trojan działa na tej samej zasadzie – udaje coś bezpiecznego, by dostać się do Twojego systemu i przejąć nad nim kontrolę. Z pozoru może wyglądać jak zwykły program, dokument lub aktualizacja, ale po uruchomieniu ujawnia swoje prawdziwe, szkodliwe działanie.

Czym jest koń trojański i jak działa
Trojan to rodzaj malware, który nie rozprzestrzenia się samodzielnie, ale wymaga, by użytkownik sam go uruchomił. Najczęściej przychodzi w formie załącznika mailowego, „darmowego programu”, pliku instalacyjnego lub fałszywej aktualizacji. Po zainstalowaniu trojan uruchamia się w tle i otwiera tzw. backdoor, czyli „tylne drzwi” w systemie. Dzięki temu cyberprzestępca może zdalnie uzyskać dostęp do komputera, kraść dane, instalować kolejne wirusy, a nawet wykorzystać Twój sprzęt do ataków na inne urządzenia. Co gorsza – większość trojanów działa po cichu, a użytkownik może przez długi czas nie zdawać sobie sprawy z infekcji.

Rodzaje trojanów
Wyróżniamy wiele typów koni trojańskich, z których każdy ma inne zastosowanie i poziom zagrożenia:
– Trojan Downloader – jego zadaniem jest pobieranie innych wirusów, np. ransomware lub spyware. Działa w tle i stale doinstalowuje nowe zagrożenia.
– Trojan Exploit – wykorzystuje luki w systemie lub przeglądarce, by przejąć kontrolę nad komputerem.
– Trojan Ransom – szyfruje pliki i żąda okupu za ich odszyfrowanie, działając podobnie jak ransomware.
– Trojan Backdoor – tworzy zdalny dostęp do komputera, dzięki czemu haker może sterować nim z dowolnego miejsca na świecie.
– Trojan Bankowy – kradnie dane logowania do banków, portfeli kryptowalut i kart płatniczych.
– Trojan Fake AV – udaje legalny antywirus i prosi o zapłatę za „usunięcie zagrożeń”, których w rzeczywistości nie ma.
– Trojan Rootkit – ukrywa swoją obecność w systemie, co sprawia, że trudno go wykryć nawet dobrym antywirusem.
– Trojan GameThief – atakuje konta graczy online, kradnąc loginy, hasła i wirtualne przedmioty.
– Trojan SMS – występuje głównie na smartfonach i potrafi wysyłać płatne wiadomości lub przechwytywać kody SMS.

Jak trojany infekują komputery
Trojany to mistrzowie podstępu – rzadko pojawiają się same, częściej są częścią większej kampanii phishingowej lub fałszywego oprogramowania. Najczęstsze drogi infekcji to:
– otwieranie podejrzanych załączników e-mail,
– pobieranie pirackich programów lub gier z nieznanych stron,
– klikanie w reklamy i fałszywe komunikaty o aktualizacji systemu,
– brak aktualizacji systemu i oprogramowania,
– korzystanie z niezabezpieczonych sieci Wi-Fi.
Coraz częściej trojany atakują też urządzenia mobilne. Wystarczy pobrać aplikację spoza oficjalnego sklepu Google Play czy App Store, by zainfekować telefon. Takie trojany potrafią kraść zdjęcia, SMS-y, dane logowania, a nawet nagrywać dźwięk z mikrofonu.

Jak rozpoznać, że komputer ma trojana
Wiele trojanów działa cicho, ale są pewne objawy, które powinny Cię zaniepokoić:
– komputer nagle działa wolniej,
– system zawiesza się lub samoczynnie restartuje,
– pojawiają się nieznane programy w autostarcie,
– przeglądarka otwiera dziwne strony lub wyświetla nadmiar reklam,
– zauważasz nieautoryzowane logowania lub zmiany w ustawieniach,
– antywirus sygnalizuje zagrożenie, ale po usunięciu plik wraca.
Jeśli podejrzewasz, że komputer został zainfekowany, nie czekaj. Każdy dzień zwłoki może zwiększyć straty – zarówno finansowe, jak i związane z utratą prywatnych danych.

Jak usunąć trojana z komputera
Aby skutecznie pozbyć się trojana, wykonaj kilka kluczowych kroków:
– Uruchom komputer w trybie awaryjnym – ograniczy to działanie szkodliwego oprogramowania.
– Przeprowadź pełne skanowanie renomowanym antywirusem (np. Bitdefender, Malwarebytes, ESET).
– Usuń wykryte zagrożenia lub przenieś je do kwarantanny.
– Sprawdź listę programów uruchamianych przy starcie systemu i usuń podejrzane pozycje.
– Zaktualizuj system operacyjny i wszystkie aplikacje.
– Zmień wszystkie hasła, szczególnie do banków i poczty.
Jeśli problem się powtarza, może być konieczne sformatowanie dysku i ponowna instalacja systemu. W poważnych przypadkach warto skontaktować się ze specjalistą od bezpieczeństwa IT.

Jak zapobiegać infekcjom trojanami
– Regularnie aktualizuj system i przeglądarkę internetową,
– Używaj legalnego, aktualnego programu antywirusowego,
– Nie pobieraj programów z nieznanych źródeł,
– Unikaj otwierania załączników od nieznanych nadawców,
– Korzystaj z dwuetapowego logowania (2FA),
– Twórz regularne kopie zapasowe danych,
– Nie klikaj w reklamy i „sensacyjne” linki w sieci.
Najskuteczniejszą metodą ochrony jest połączenie technologii z ostrożnością. Nawet najlepszy antywirus nie pomoże, jeśli użytkownik sam zainstaluje trojana, wierząc, że to „bezpieczna aktualizacja”.

Podsumowanie
Koń trojański to jedno z najstarszych i najbardziej skutecznych narzędzi cyberprzestępców. Ukryty w zwykłych plikach, może przejąć kontrolę nad całym systemem i wyrządzić poważne szkody. Na szczęście skuteczna ochrona jest możliwa – wystarczy zachować czujność, aktualizować oprogramowanie i korzystać ze sprawdzonych narzędzi zabezpieczających.